تفاوت فیتاز 3 و فیتاز 6 چیست؟
در بازار امروزی فیتاز ها چندین ویژگی (منبع، pH ایده آل، گروه هدف، واحد بینالمللی و غیره) موردتوجه قرار میگیرند تا فیتازهای مختلف را از هم متمایز کنند. ولی نمیتوان گفت تمام این ویژگیها کاملاً معتبر هستند. این موارد وقتی میخواهیم بین آنزیمهای تجاری مختلف تمیز قائل شویم اهمیت خاصی دارند.
یکی از ویژگیهای معمول که در میان محصولات تجاری تمایز ایجاد میکند، طبقهبندی آنها با عنوان فیتاز 3 یا 6 است. هرچند توجه کمی به منبع و معنی این اعداد شده است.
به زبان ساده میتوان گفت فیتاز 3 فرایند تجزیه فسفر از حلقه اینوزیتول اسید فایتیک را از موقعیت 3 (دیاگرام زیر) آغاز میکند. به همین ترتیب فیتاز 6، از موقعیت 6 حلقه اینوزیتول شروع به فعالیت میکند. بر این اساس کمیته بینالمللی نامگذاری مواد بیوشیمیایی، فیتاز ها را به دو گروه 3 و 6 تقسیم میکند. معمولاً منشأ فیتاز های گروه 3 امروزی، آسپرژیلوس نایجر (فیتازهای قارچی) است درحالیکه فیتاز های گروه 6 از اشرشیا کولای یا پنیوفورا لایسی (فیتازهای باکتریال) نشات میگیرند.
این دو گروه منحصربهفرد آنزیم بهصورت مرحلهای اسید فایتیک را هیدرولیز میکنند و محصولات میانی تولید میکنند که در مراحل بعدی هیدرولیز منجر به آزاد شدن فسفر میشوند. یک فیتاز گروه 3 ممکن است همیشه تمام فسفرهای اسید فایتیک را هیدرولیز نکند. درحالیکه فیتاز گروه 6، در شرایط ایده آل آزمایشگاهی (pH، دما، خلوص، زمان و…)، میتواند همه گروههای فسفات را آزاد کند. البته این تنها در شرایط ایده آل آزمایشگاهی گزارششده و اختلافنظرهایی در مورد این ویژگی بخصوص در کاربرد صنعتی آنها وجود دارد.
در شرایط تجاری، وقتی دو گروه فیتاز مقایسه شدهاند، نتایج چندان متفاوتی بروز نکردهاند. مطالعات متعددی نشان دادهاند که این دستهبندی تفاوت معنیداری در بازده فسفر آزادشده ایجاد نمیکنند. همینطور تقریباً در همه موارد برای فیتاز های تجاری قرار داشتن در گروه 3 یا 6، ارزش خاصی به وجود نمیآید. در کل باید توجه داشت که این دستهبندی ازنظر بازده عمل نیست و فقط یک طبقهبندی شیمیایی است. درزمینه تغذیه طیور یا خوک موارد دیگری غیر از فیتاز 3 یا 6 بودن در عملکرد و بازده محصولات آنزیمی حائز اهمیت هستند.